In de huidige digitale wereld is het antwoord op bijna elke vraag slechts één zoekopdracht verwijderd. Met de vrijwel onbeperkte toegang tot enorme hoeveelheden informatie op het internet, is het gemakkelijker dan ooit om antwoorden te vinden op vragen. Juist daarom is het stellen van de goede vragen belangrijker dan ooit.
Ik herinner me nog dat ik op school allerlei feiten, lijstjes en rijtjes uit mijn hoofd moest leren. Hoofdsteden van Europese landen, Franse, Duitse en Engelse woordjes, naamvallen, vervoegingen, tafels en formules. Ik had tientallen ezelsbruggetjes en het was vooral heel veel stampen. Nu 30 jaar later heb ik nog best veel van die informatie opgeslagen in mijn hoofd. Een goede algemene ontwikkeling of parate kennis, zo noemen wij dat vaak vol trots.
Mijn kinderen hebben niet zoveel parate kennis. Zij hoeven op school geen feitjes te stampen, waardoor ze veel minder ‘weten’ dan mensen uit mijn generatie. Voor elke rekensom pakken ze hun telefoon en als ik ze vraag om me de hoofdstad van Argentinië te vertellen, kijken ze me aan alsof ik gek ben en zeggen: “Google dat maar even, papa”.
En dat is precies wat ze doen. Ze stellen de juiste vragen en gebruiken hulpmiddelen om de juiste antwoorden te vinden. Dit kan soms lastig zijn voor ouders zoals ik, die opgegroeid zijn in een tijd waarin het belangrijk was om feitelijke kennis te onthouden. Het is bijvoorbeeld onmogelijk om een potje Trivial Pursuit met mijn kinderen te spelen. Maar zoals de naam van het spel zich laat vertalen naar ‘onbeduidende achtervolging’, zo ben ik de afgelopen tijd ook tot het inzicht gekomen dat heel veel mijn feitenkennis eigenlijk compleet nutteloos is.
Er zijn momenten waarop ik me daar het meest bewust van ben. Bijvoorbeeld als ik het antwoord op een vraag niet weet. Of erger: als achteraf blijkt dat een antwoord dat ik heb gegeven niet klopt. Of nog erger: als ik een discussie van een halfuur heb over een triviaal feitje met een generatiegenoot die net als ik denkt dat ie Winkler Prins van z’n achternaam heet (voor de jonkies: dat is de encyclopedie die wij thuis gebruikten vóór Google en Wikipedia). In dit soort situaties hebben mijn kinderen en alle andere mensen die geen encyclopedie in hun hoofd proberen op te bouwen, moeiteloos het juiste antwoord veel sneller gevonden.
Ik realiseer me hierdoor dat er heel veel meer dingen zijn die ik niet weet, dan dat er dingen zijn die ik wel weet. Bovendien is veel van mijn kennis niet meer actueel of compleet irrelevant. Ik weet bijvoorbeeld dat de uitvinder van de flitspaal Maus Gatsonides heet, maar wat heb je daar in vredesnaam aan? Ik weet overigens niet meer of Pluto tegenwoordig nou wel of geen planeet wordt genoemd en de namen van onze prinsessen vergeet ik ook altijd. Mijn hoofd is, zoals elk hoofd, een soort van hele beperkte, gedateerde en gebrekkige kennisbank. Waarom zou ik proberen daar een heel klein stukje, vaak irrelevante of niet-actuele actuele informatie in op te slaan als ik het antwoord binnen 5 seconden kan opzoeken? Pluto is trouwens tegenwoordig geen planeet meer en de prinsessen heten Amalia, Alexia en Ariane. Dat heb ik net opgezocht op Google. En de hoofdstad van Argentinië is Buenos Aires, maar dat wist je wel, toch?
Okay, je kunt dus het antwoord op bijna elke vraag online vinden. Dat is echter allerminst een garantie voor succes. Het is namelijk heel makkelijk om de verkeerde vragen te stellen en je hebt helemaal niks aan het juiste antwoord op de verkeerde vraag. Laat me een voorbeeld geven. Stel dat je voor je bedrijf een rapportage wil maken met Google Data Studio. Het is heel eenvoudig is om hiermee een rapportage in elkaar te klikken die helemaal klopt en er ook nog super gelikt uitziet. Als je echter niet weet welke dingen belangrijk zijn om te rapporteren, is de rapportage evengoed nutteloos.
Je moet dus wel weten wat je wilt weten voordat je begint met het zoeken naar antwoorden. Het is gemakkelijk om verdwaald te raken in de overvloed aan informatie die beschikbaar is, dus het stellen van de juiste vragen is essentieel om te voorkomen dat je tijd verspilt aan het zoeken naar antwoorden die niet relevant zijn of je zelfs helemaal de verkeerde kant op sturen.
Bij AddVentures heb ik het ook regelmatig meegemaakt (en soms nog steeds), dat wij de verkeerde vragen stelden en vervolgens van de regen in de drup belandden:
- Bij een van onze Ventures besteedden wij veel tijd aan klanten die uiteindelijk in de wettelijke afkoelperiode afzagen van hun aankoop. De uitval was fors, daardoor paste onze businesscase niet. Wij stelden onszelf de verkeerde vraag ‘hoe kunnen we hier minder tijd aan besteden?’ Het antwoord op deze vraag was het automatiseren van het proces. Geen menselijk contact meer, maar een aantal formulieren die klanten moesten doorlopen. Nadat we dit hadden ingericht, besteedden wij inderdaad helemaal geen tijd meer aan klanten die annuleerden, maar de annuleringen verdubbelden wel. De juiste vraag die wij onszelf later wel stelden is ‘hoe kunnen we de annuleringen verlagen?’.
- Bij een andere Venture verkochten wij te weinig om de operationele kosten van onze winkel te dragen. De verkeerde vraag die wij onszelf stelden was ‘hoe kunnen we de kosten van onze winkel verlagen?’. Wij hebben de openingstijden versmald en zijn zelf in de winkel gaan staan. Het resultaat was inderdaad veel lagere personeelskosten, maar ook minder verkopen en nauwelijks tijd voor het doorontwikkelen van het bedrijf. De juiste vraag was hier ‘hoe kunnen we meer omzet genereren?’
Het goede antwoord op de verkeerde vraag is nutteloos en kan zelfs averechts werken. Het is daarom echt belangrijk dat je de juiste vragen stelt.
Hoe je dit doet? De volgende 5 dingen werken voor mij:
- Weten wat ik wil weten. Voordat ik vragen stel, bedenk ik wat ik wil weten. Dit maakt het een stuk makkelijker om gericht vragen te stellen. Hoe beter ik weet waar ik naar op zoek ben, hoe beter en gerichter de vragen die ik erover kan stellen.
- Doorvragen tot de kern. Vaak lukt het me niet om met één vraag tot de kern te komen, maar als ik doorvraag lukt dat meestal wel. Blijf doorvragen tot je het heel scherp hebt van de situatie. Ik gebruik hiervoor vaak ‘waarom?’ vragen.
- Oprechte nieuwsgierigheid. Een verplicht vragenlijstje afwerken, dat werkt niet. Als ik vragen stel vanuit oprechte nieuwsgierigheid, dan haal ik veel meer uit de antwoorden die ik krijg en voel ik ook of ik op het juiste spoor zit.
- Kritisch blijven. Niet elke vraag is juist en niet elk antwoord is goed of nuttig. Ik blijf kritisch op de vragen die ik stel en neem antwoorden niet klakkeloos aan. Zo zorg ik dat ik de juist vragen stel en de juiste informatie gebruik.
- Kijken en luisteren naar anderen. Goede vragen stellen is echt een kunst. Ik kijk en luister met veel interesse hoe anderen dat doen. Interviewers, collega’s, leveranciers en ook mijn kinderen.
- Heel veel oefenen. Dit is de beste en misschien wel enige manier om echt goed te worden in het stellen van de juiste vragen. Oefen in je hoofd, in echte gesprekken, of bijvoorbeeld met ChatGPT. Dit is de nieuwe Artificial Intelligence tool die een antwoord heeft op (bijna) al je vragen. Je hebt er vast al van gehoord.
Ik heb vandaag ook geoefend met ChatGPT. Binnen een halfuur schreef deze tool meer dan 90% van de tekst van dit tegeltje. Het is een kwestie van de juiste vragen stellen…
